რატი ქართველიშვილის ლექსები

წვიმა ზამთარში
(მერაბ მამარდაშვილის ხსოვნას)
მოხვედი, როგორც წვიმა ზამთარში
და ვერ იპოვე შროშანი ბაღში.
ისე დაინთქი, როგორც ქვიშაში
ზღვების ტალღები ცრემლივით მლაშე.

საკვამურები თეთრად ბოლავდნენ
და ძილ-ბურანში ახვევდნენ სახლებს,
შენ კი ორსული თავის ქალათი
დაატარებდი კარდაკარ ბავშვებს.

საკვამურები მხოლოდ ბოლავდნენ
და ბებერ კედლებს ვეღარ ათბობდნენ,
ფანჯრის თვალები დაბინდულები
ვერა გხედავდნენ და ვერ გამჩნევდნენ.

შენ კი ღიმილებს შენი შვილების,
როგორც მზის სხივებს კართან სტოვებდი
და შორეული სამშობლოსაკენ
ქაღალდის ფრინველს სულს აბარებდი.


ფრანგი შანსონიეს, ლეო ფერეს ხსოვნას
მაისის ვარდებს მე ვიგონებ გულდაწყვეტილი,
თითქოს მაისი კვლავ არასდროს არ დაბრუნდება;
იქნება ნაზი შემოდგომა განუწყვეტელი
და ასე უცხო, ასე ჩუმი შებინდბუნდება.

მწარე ღიმილი ამიტომაც შემრჩა ბაგეზე,
უკანასკნელი ჩემი ლექსი ისევ შენია,
გულს, რომლის სევდას შეუქმნია ეს სიფაქიზე
მუსიკის გარდა არაფერი არ შერჩენია.

ვენეცია
ო, ვენეცია, დიდო ქალაქო,
რომელიც ხარ და მალე გაქრები...
როგორც წარმართნი სხვა ეკლესიას
გაკვირდებიან უცხო თვალები.

გაკვირდებიან და კვირდებიან
შენი ავხორცი ტანის სიწმინდით,
თითქოს გაკვეთეს მოხუცის გვამი
და მის საშოში იპოვეს ბავშვი.

შენი სახლების ხავსიან კედლებს
ახლაც აჩნია ფრთხილი ჩრდილები
და ხიდების ქვეშ ღამით მოისმის
ექო გარდასულ უძველეს ვნების.

ისევ ირწევა შავი გონდოლი, -
როგორც აკვანი ღმერთით ობოლის
და მღვრიე წყლები სარკეებივით
ინახავს მკვდარი შვილების სულებს.

შენი ბავშვობის სევდიან ქუჩებს
მე ჩემი სახის ნაკვთებად ვაქცევ,
შენი არხების მზის სიღარიბე
მუდამ გამითბობს გულის ცივ ღარებს.

შენ უკვდავი ხარ ვით მოგონება
მამის სახეზე ნანახი ცრემლის,
როგორც ზამთარში ჩიტის გალობა
და დასიზმრება დედის ალერსის.

ვიდრე ამქვეყნად კაცი იცოცხლებს
შენ მისთვის პეშვი წყალი იქნები,
შენ მისი გულის ძგერა იქნები
და შეხსენება თავად სიცოცხლის.

დედას
მინდა ხელში აგიტაცო
და მზედ გაქციო,
რომ შენი სხივით განათდეს ზეცა...
რომ შენი ნათლით ამენთოს თვალი,
რომ ჩვენი ძველი ზაფხულის სახლი
ისევ აივსოს ჭრელი ფუტკრებით
და სურნელებით მაისის თაფლის...
რომ გაბზარული სარკმლების მინებს
აზანზარებდეს მტრედის ღუღუნი,
როგორც ბუზღუნი დილით მოხუცის – ძვირფასი ექო ჩვენი წარსულის...
მინდა, რომ ისევ შემოგვესმოდეს
ჩუმი ჭრიჭინი მარწყვივით ტკბილი ძველი ბაღისა,
როგორც ჭრიალი ჩვენი ბოხვერა კაკლის კარადის
და მისი სარკის ცისარტყელები
ზანზალაკივით აწკრიალებდეს
უცნობი ბავშვის სულის კივილებს.
მტვრიან ლამპასთან ვიღაც ფურცლავდეს
ნაცნობი წიგნის ძვირფას სიმღერებს:
შორი ტყიდან მონაბერი
სიო ფარდას კვლავ არხევდეს
და მის კალთის აწევისას
შენი კაბის ჩრდილს აჩენდეს...
მინდა ხელში აგიტაცო,
როგორც პატარა
და მზის კოცონში, როგორც კოცნაში დაგწვა,
რომ შენი ფერფლის მსუბუქი ფიფქით
გადაიპენტოს მთელი სამყარო,
რომ შენი სული თეთრი კვამლივით
ამ ცოდვილ მიწას გადაეფაროს.

მამის ოთახი
ადამიანი,
რომელსაც შესწევს უნარი,
მოგონებებით გააცოცხლოს ყოველი წვრილმანი
განვლილი ცხოვრებიდან და, ხელმეორედ,
ძველებური სიმწვავით განიცადოს ყოველივე ის,
რაც უწინ ათრთოლებდა მის სულს.
ცამეტი წელი...
ოცი..
ოცდაათი...
ო, ეს არ არის სიშორე მისთვის…
მაგრამ, ეს გრძნობა ყველაზე დიდი მტერია მისი.
რატომ? – ასეთ ადამიანს ყოველთვის უფრო მეტად უყვარს საგანი
მას შემდეგ, რაც მას დაკარგავს.
გული ივსება მოგონებებით, გული კი ერთია...
ხოლო, ტალღებმა თუ მოგაშორეს
დღევანდელი დღის ნაპირს, –
ცხოვრება არარაა...
ადიხართ კიბეზე, აღებთ კარს, შედიხართ ოთახში...
თქვენს ოთახში სიჩუმე და სიცივეა...
და თქვენ თქვენი ბინა გეჩვენებათ
სააქაოსა და საიქიოს შუა სამყაროდ.
ჯდებით სარკესთან ჩამქრალი ბუხრის წინ,
იღებთ ჰამსუნის „ვიქტორიას“
( სიყვარული... ო, ეს ანემონაა,
რომელიც კვდება ხელის შეხებით.
სიყვარული...მას შეუძლია დაღუპოს ადამიანი,
მას შეუძლია სიცოცხლის უკანასკნელ წუთამდე
შეპყრობილივით ეჭიროს შენი გული...
სიყვარული – ეს ღმერთის პირველი სიტყვაა...
ძვირფასო! მე გავჩნდი ამ ქვეყნად
მხოლოდ იმიტომ, რომ შენ მყვარებოდი
და შემდეგ ისევ დავმშვიდობებოდი სიცოცხლეს.
მოვა გაზაფხული, რომელსაც მე უკვე
ვეღარ დავინახავ,
ხეები ბაღში კი დარჩებიან ჩემს შემდეგაც)... აღებთ ყუთს...
საიდუმლო წერილების კონა....
პირველი, რაც თქვენ გეცემათ, ეს –
სპეციფიური სუნი საიდუმლოების და ვარდის გამხმარი ფურცლებისა.
ოთახი სავსეა წარსულის ლანდებით,
თვალები – სინანულით.
მიდიხართ სარკმელთან, იქიდან კი გიყურებთ
გვიანი შემოდგომის წვიმიანი დღე.
რა ხდება ამ დროს თქვენ გულში?..
ო, ნუ იტყვით, არა, ამას უკეთ მეტყვის
ნოემბრის ყვითელი ბაღები და
შემოდგომის დაქანცული გაზონი.
ის არ იყო ლოთი, არც ჭლექიანი...
ის დაღუპა მეტისმეტად მგრძნობიარე გულმა,
და, შესაძლოა, შეგრძნებამ, რომ ის მარტოა...
შედიხართ ოთახში ...
პირველი, რაც თქვენ გეცემათ, ეს –
სპეციფიური სუნი კვამლისა...

* * *
მე მეშინია შენი სიზმრების
იანვრის ღამის მკაცრი ყინვების
და უნუგეშო ჩუმი ფიქრების
ფერფლად ქცეული თეთრი ფიფქების.

მე მეშინია შენი ოცნების
მეწამულ ფერის ზღვების ტალღების
და შორეული ცის ელვარების
ჩაქრობისა და გარდაცვალების.

მე მეშინია შენი თვალების
წარსულის ბნელი ღრმა მღვიმეების
და მახსოვრობის ცეცხლის ალების
არყოფნის ცივი ნაპერწკალების.

მე მეშინია შენი ბავშვობის
დაბერებული უკვდავი სულის
და სიმარტოვის თეთრი კუნძულის
მოგონებების ნისლში გაქრობის.

მე მეშინია შენი სიზმრების
ცხადად ქცეული მოჩვენებების...
მე მეშინია მოჩვენებების
სიზმრად ქცეული შენი სიცოცხლის.

* * *
მუშები სხედან მეფეებივით
და კოჟრილ ტერფებს ალოკინებენ
ძველი დროების პარიკებივით
გადაგვარებულ ქუჩის ბალონკებს.

მუშები სხედან მეფეებივით
და უზარმაზარ ტანის ლაქებით
მზის ყველა ღრიჭოს ისე კეტავენ,
თითქოს ქალწულის საშოს კემსავენ.

მუშები სხედან მეფეებივით
და გული უცემთ, როგორც საათებს,
– მონოტონური ერთფეროვნებით,
როცა დრო ნიშნავს უკვე არაფერს.

მუშები სხედან მეფეებივით
და აგონდებათ რაღაც წვალებით...
კედელზე, თითქოს ვიღაც ხატია
გახუნებული ლურჯი თვალებით.

* * *
ღმერთი ზღვასა ჰგავს
სიზმრად რომ ვნახე
და გაღვიძებულს გადამავიწყდა
მერე კი ცრემლი წამომივიდა
და მისმა გემომ კვლავ გამახსენა
ბავშვობა ცირკი და ის კლოუნი
ჩემს გაცინებას რომ შეეცადა
მე კი შემრცხვა და ჩუმად ავტირდი

ყველა ლექსზე უფლება © რატი ქართველიშვილი